Międzynarodowy Fundusz Walutowy to instytucja finansowa zrzeszająca aż 190 krajów. Działa na rzecz globalnej współpracy walutowej i zapewnienia stabilności finansowej. Do jej celów należy m.in. wspieranie trwałego rozwoju gospodarczego i zapobieganie ubóstwu. Czym jeszcze zajmuje się MFW? Oto wszystko, co warto wiedzieć o tej instytucji.
Geneza Międzynarodowego Funduszu Walutowego
Międzynarodowy Fundusz Walutowy powstał w 1944 roku, na mocy porozumienia zawartego na konferencji w Bretton Woods. Instytucję założono m.in. w celu zapewnienia stabilności gospodarczej i finansowej po II wojnie światowej, a także odbudowy powojennej Europy.
MFW zaczął funkcjonować rok później, kiedy to 29 krajów członkowskich ratyfikowało dokumenty założycielskie. Pod koniec 1946 roku liczba państw członkowskich wzrosła do 39, a w marcu 1947 r. instytucja rozpoczęła swoje operacje finansowe. Dwa miesiące później Francja stała się pierwszym krajem, który pożyczył od niej pieniądze.
Jeszcze przed założeniem instytucji istniały dwa poglądy odnośnie do tego, jak MFW powinno wyglądać. Jeden z nich proponowany był przez amerykańskiego delegata Harry’ego Dextera White’a. Twierdził on, że instytucja powinna działać jak bank, upewniając się, że państwa pożyczające pieniądze będą w stanie spłacić swoje zobowiązania w określonym terminie. Sporo argumentów White’a została ostatecznie włączonych do aktów przyjętych w Bretton Woods.
Drugi pogląd prezentowany był przez brytyjskiego ekonomistę Johna Maynarda Keynesa, który postulował, by MFW był funduszem współpracy, pomagającym państwom członkowskim w czasie przejściowych kryzysów. Do jego głównych zadań miało należeć utrzymywanie aktywności gospodarczej i zatrudnienia w krajach członkowskich. Część tych postulatów również została wcielona w życie.
Międzynarodowy Fundusz Walutowy zyskiwał globalne wpływy w kolejnych latach, kiedy to do instytucji dołączały kolejne państwa. Były to m.in. uzyskujące niepodległość kraje Afryki, a po 1991 roku także byłe kraje Związku Radzieckiego.
Polska była członkiem MFW od momentu założenia aż do 1950 roku, gdy na własny wniosek wystąpiła z instytucji. O ponowne przyjęcie zawnioskowała w 1981 roku, co zaowocowało przyjęciem w szeregi członków pięć lat później.
Główne założenia Międzynarodowego Funduszu Walutowego
Głównym zadaniem MFW jest dbanie o rozwój i poprawę gospodarek krajów członkowskich. W tym celu zbierane i analizowane są dane z poszczególnych państw. Fundusz monitoruje ekonomię tych krajów i gdy zachodzi taka potrzeba, domaga się wprowadzenia określonych założeń.
Jednym z najważniejszych zadań MFW jest też udzielanie kredytów krajom członkowskim. Mają one na celu wyrównanie bilansu płatniczego danego państwa, który z jakichś powodów może być tymczasowo zachwiany.
Najważniejsze cele MFW zapisane w dokumentach założycielskich to:
- promowanie międzynarodowej współpracy monetarnej
- wspieranie międzynarodowego handlu
- dbanie o stabilizację kursów walutowych
- dążenie do wysokiego zatrudnienia w krajach członkowskich
- wspieranie zrównoważonego wzrostu gospodarczego
- udzielanie wsparcia państwom, które znajdują się w trudnej sytuacji finansowej
MFW dysponuje funduszami przede wszystkim z dwóch źródeł – kwot państw członkowskich i pożyczek. Każdy kraj, który chce być członkiem Międzynarodowego Funduszu Walutowego, musi wnieść własną kwotę. W zamian otrzymuje określoną liczbę głosów. Wysokość kwoty jest zależna od ekonomicznego znaczenia danego państwa na arenie międzynarodowej. Kraje o większym znaczeniu gospodarczym mają większe kwoty, a co za tym również idzie - wyższą liczbę głosów. Kwoty mogą też być okresowo zwiększane w celu powiększenia zasobów MFW w SDR, czyli umownej, międzynarodowej jednostce rozrachunkowej.
Funkcje Międzynarodowego Funduszu Walutowego
MFW działa w oparciu o cztery główne funkcje. Jedną z nich jest funkcja regulacyjna. Dzięki niej fundusz może ustanawiać normy i wzorce działań w obrębie międzynarodowych stosunków finansowych.
Drugą ważną rolą jest oczywiście funkcja kredytowa, o której wspominaliśmy już wcześniej. Zakłada ona udzielanie pomocy finansowej państwom członkowskim, które znalazły się w trudnej sytuacji gospodarczej.
MFW pełni też funkcję konsultacyjną. Doradza państwom członkowskim w kwestiach gospodarczych i ekonomicznych. Proponuje rozwiązania, które mogą pomóc zwalczyć okresowe problemy ekonomiczne. Jest także miejscem do wymiany opinii i doświadczeń przedstawicieli poszczególnych państw z zakresu ekonomii.
Fundusz ma też funkcję kontrolną, w ramach której weryfikuje, czy państwa członkowskie wcielają w życie uzgodnione wcześniej programy gospodarcze. MFW sprawdza ponadto, na jakie cele przeznaczane są środki udzielone w ramach kredytu.
Struktura MFW
Każde państwo członkowskie Międzynarodowego Funduszu Walutowego może oddelegować swojego gubernatora i jego zastępcę, którzy wraz z innymi krajami tworzą Radę Gubernatorów. Przedstawicielami poszczególnych państw zazwyczaj zostają ministrowie finansów lub prezesi banków centralnych, choć nie jest to regułą.
Rada Gubernatorów zazwyczaj spotyka się raz w roku. Jest odpowiedzialna m.in. za zatwierdzanie wyższych kwot, alokację międzynarodowej jednostki rozrachunkowej SDR czy akceptację kandydatury nowych członków.
Rada Gubernatorów wybiera też 24 członków Rady Wykonawczej. Część państw o największej gospodarce ma na stałe przypisanego członka. Od 2011 takie prawo przysługuje Stanom Zjednoczonym, Japonii, Chinom, Niemcom, Francji, Wielkiej Brytanii i Arabii Saudyjskiej. Resztę wybiera się spośród krajów pogrupowanych w geograficznych okręgach, reprezentujących od 2 do nawet 23 państw.
Rada Wykonawcza zatwierdza m.in. okresowe przeglądy wykonywane przez kraje członkowskie. Decyduje również o udzieleniu pomocy finansowej danemu państwu.
Na czele Rady Wykonawczej, a zarazem na czele MFW, stoi dyrektor zarządzający. Historycznie zawsze był to Europejczyk, podczas gdy stanowisko szefa Banku Światowego zawsze zarezerwowane było dla Amerykanina. Nie jest to jednak reguła, która koniecznie musi się utrzymać i możliwe jest, że w przyszłości funkcje te będą pełnione przez osoby spoza Europy i Stanów Zjednoczonych. Od 2019 roku dyrektorem zarządzającym MFW jest Kristalina Georgiewa z Bułgarii, która zastąpiła Christine Lagarde.