Kraje i waluty na świecie

Różnią się wyglądem, wielkością, wartością, a nawet sposobem podziału na mniejsze jednostki. Produkowane są z innych materiałów lub wybijane z różnych surowców. Na świecie jest ich ponad 180, choć statystyczny człowiek zna ich zaledwie kilka. Oto najważniejsze informacje i ciekawostki na temat walut świata.

Jednostki monetarne i ich podział

Obecnie praktycznie we wszystkich krajach na świecie funkcjonuje jedna podstawowa jednostka monetarna, która zazwyczaj dzieli się na mniejszą (zdawkową). Ta może stanowić jedną setną (np. 100 groszy, 100 centów, 100 pensów). Niekiedy może to być jedna tysięczna, a zdecydowanie rzadziej obowiązuje inny podział. Przykładowo w Mauretanii i na Madagaskarze jedna jednostka waluty dzieli się na pięć mniejszych. W Chińskiej Republice Ludowej zastosowano jeszcze inny podział. Podstawowa jednostka dzieli się na dziesięć mniejszych, a te na kolejne dziesięć drugiego rzędu.

Prawidłowości możemy też zauważyć w występowaniu nominałów. Niemal we wszystkich walutach świata są one okrągłymi wielokrotnościami jednostek monetarnych, czyli np. 1, 2, 5, 10, 20, 50, 100. Zdecydowanie rzadziej występują wielokrotności półokrągłe (np. 3, 15, 25).

Co więcej, w krajach, w których najmniejszą jednostką monetarną jest jedna setna, zazwyczaj w obiegu występuje 15 różnych nominałów (np. 0,01, 0,02, 0,05, 0,10, 0,20, 0,50, 1, 2, 5, 10, 20, 50, 100, 200, 500). Zasada ta obowiązuje też w przypadku walut, które z różnych względów nie dzielą się na mniejsze jednostki monetarne. Wtedy jednak zakres nominałów nieco się przesuwa, choć wciąż ich liczba wynosi 15 (np.: 1, 2, 5, 10, 20, 50, 100, 200, 500, 1000, 2000, 5000, 10000, 20000, 50000). Oczywiście istnieją wyjątki od tej reguły. Nie trzeba ich nawet daleko szukać. Czechy w obiegu mają wyłącznie 12 nominałów. Także Polska do momentu wprowadzenia banknotu 500-złotowego miała 14 nominałów.

Jednostkę danego kraju możemy nazywać walutą w obrocie międzynarodowym, jeżeli jest ona wymienialna na inną walutę. Stosunek wymiany pomiędzy dwoma walutami jest nazywany kursem walutowym.

Najważniejsze waluty na świecie

Od wielu lat najważniejszą walutą na świecie jest dolar amerykański. To król wśród innych walut, stąd też często jest nazywany jako King Dollar. Można go bez problemu kupić w wielu miejscach świata i zapłacić nawet tam, gdzie oficjalnie nie obowiązuje (np. w wielu popularnych kurortach turystycznych).

Dolar amerykański jest również najważniejszą walutą rezerwową na świecie. To właśnie on stanowi najwięcej aktywów rezerwowych. Według danych Międzynarodowego Funduszu Walutowego dolar to obecnie około 62% wszystkich aktywów.

Gdzie można płacić w dolarach amerykańskich? To oczywiście oficjalna waluta Stanów Zjednoczonych, ale także kilku innych państw: Portoryko, Mikronezji, Ekwadoru, Palau, Salwadoru, Timoru Wschodniego, Wysp Marshalla, Zimbabwe, Marianów Północnych, Bonaire, Sint Eustatiusa i Saby.

Nikogo chyba nie zdziwi, że zaraz po dolarze na liście najważniejszych walut świata plasuje się euro. To druga waluta rezerwowa na naszym globie, a także druga waluta najczęściej wykorzystywana w transakcjach walutowych (pierwszą jest dolar amerykański).

Z euro zaznajomionych jest wielu obywateli Starego Kontynentu. Waluta ta oficjalnie obowiązuje w 19 krajach Unii Europejskiej. Mowa o Austrii, Belgii, Cyprze, Estonii, Finlandii, Francji, Grecji, Hiszpanii, Holandii, Irlandii, Litwie, Luksemburgu, Łotwie, Malcie, Niemczech, Portugalii, Słowacji, Słowenii i Włoszech.

Z euro korzysta się również w krajach i terytoriach nienależących do Unii Europejskiej: m.in. w Andorze, Monako, Watykanie, San Marino, Kosowie czy Czarnogórze.

Wymieniaj waluty taniej!

27 walut po atrakcyjnych kursach. Bez ukrytych opłat i prowizji.

Rabat na pierwszą wymianę z PLN!

Rozpocznij wymianę

Waluty na świecie - ich skróty i kursy bieżące

Choć niektórym może się to wydawać dziwne, trzecią najważniejszą walutą świata jest jen japoński. Stanowi on około 5,25% światowych rezerw walutowych. Jest także bardzo często wykorzystywany w transakcjach walutowych.

Dlaczego to właśnie jen zaliczany jest do wielkiej trójki? Powodów jest przynajmniej kilka. Jednym z nich z pewnością jest fakt, iż Japonia może się pochwalić trzecią pod względem wielkości PKB gospodarką na świecie. Kraj ten ma również mocno rozwinięty sektor finansowy, a sam jen uważany jest przez inwestorów za tzw. bezpieczną przystań. Stąd też w momencie, gdy na rynku wzrasta ryzyko, rośnie również zainteresowanie jenem.

Grupę G3 często uzupełnia się o jeszcze jedną walutę – funta szterlinga. Stanowi on czwartą siłę pod względem wszystkich transakcji walutowych. Funt brytyjski ma również stosunkowo duży udział w globalnych rezerwach walutowych. Pod tym względem także zajmuje czwarte miejsce.

Papierowe monety i bilon o wadze tony

Dziś pieniądze wydają się czymś, bez czego świat nie może funkcjonować. Nie zawsze jednak tak było. Przez wiele lat królował handel wymienny – jedno dobro było wymieniane na inne. Mimo to już w około 600 roku przed naszą erą posługiwano się prowizorycznymi monetami. Były one bite przez króla Alvattesa II na terenie Lidii (dzisiaj zachodnia Turcja). To właśnie z tego okresu pochodzi najstarsza znana nam moneta.

Wielką wartość numizmatyczną ma również Double Eagle, czyli Podwójny Orzeł, złota moneta bulionowa Stanów Zjednoczonych o nominale 20 dolarów. Została wybita w 1933 roku w liczbie około 500 tysięcy sztuk. Dlaczego dziś jest zatem prawdziwym białym krukiem?

Do obecnych czasów przetrwało bowiem wyłącznie 13 tych monet. Reszta prawdopodobnie została przetopiona jeszcze przed wprowadzeniem ich w obieg. Część mogła ponadto ulec zniszczeniu lub zostać zgubiona.

Dziś aż 12 z nich pozostaje w posiadaniu rządu Stanów Zjednoczonych. Trzynasta jest przechowywana w prywatnych zbiorach. Pewien kolekcjoner zapłacił za nią w 2002 roku aż 7,6 mln dolarów. Obecnie jej wartość może być jednak jeszcze większa.

Pasjonaci nietypowych monet z pewnością znają też tę wybitą w australijskim Perth w 2011 roku. Wyróżnia się przede wszystkim swoim rozmiarem – ma 80 centymetrów szerokości i aż 12 centymetrów grubości. Jej waga przekracza 1000 kilogramów! To ważna informacja, gdyż moneta została wybita wyłącznie ze złota, a jej wartość to około 53 mln dolarów australijskich. Przedstawia ona czerwonego kangura oraz wizerunek królowej Elżbiety II, podobnie jak inne, bardziej zwyczajne australijskie monety.

Pozostając przy nietypowych rozmiarach, nie sposób nie wspomnieć o filipińskiej walucie. Do niedawna banknoty o nominale 100 tys. peso były większe od kartki papieru o formacie A5. 1 sierpnia 2019 roku zostały jednak wycofane z obiegu.

Po drugiej stronie barykady stoi natomiast rumuńskie 10 bani. Banknot ten ze względu na swoje wymiary (2,75x3,8 cm) jest nazywany papierową monetą. Został wpisany do Księgi Rekordów Guinnessa jako najmniejszy banknot świata.

Len, bawełna i polimer

Amerykańskie banknoty dolarowe w trzech czwartych składają się z bawełny, a w jednej czwartej z lnu. Reszta składu objęta jest ścisłą tajemnicą. Z podobnych materiałów korzysta się na całym świecie, choć dokładna specyfikacja papieru banknotowego może się różnić. Zazwyczaj składa się on jednak ze ścieru drzewnego, celulozy i surowca włóknistego (jego rolę może pełnić np. wspomniana bawełna).

Żywotność takich banknotów to zazwyczaj kilka lub maksymalnie kilkanaście lat. Po tym czasie, będąc w ciągłym obiegu, ulegają zniszczeniu. Z tego względu część państw do produkcji banknotów zaczęła stosować tworzywa sztuczne (np. polimer), całkowicie eliminując celulozę. Pierwszymi tego typu banknotami na świecie były dolary australijskie. Plastikowe banknoty są emitowane w kraju kangurów od 1990 roku. Śladami Australii poszły też inne państwa – Nowa Zelandia, Bermudy, Papua-Nowa Gwinea, Rumunia czy Wietnam.

Dolar w koronie

W wielu miejscach na świecie w obiegu funkcjonuje waluta o podobnej nazwie. Doskonałym tego przykładem są już wspominane wielokrotnie dolary. Oprócz amerykańskich, obowiązujących m.in. w Stanach Zjednoczonych, możemy też spotkać dolary kanadyjskie, australijskie, wschodniokaraibskie, bahamskie, gujańskie, Hongkongu, jamajskie, kajmańskie, liberyjskie, namibijskie, nowozelandzkie, singapurskie, surinamskie, tajwańskie, Tuvalu, Trynidadu i Tobago, Wysp Cooka czy Wysp Salomona. Dolary w regionalnej formie obowiązują też na Barbadosie, Belize, Brunei, Fidżi czy Karibati.

Inną walutą, która współdzieli swoją nazwę z kilkoma państwami, jest korona. Możemy ją spotkać przede wszystkim w krajach skandynawskich. Funkcjonuje tam korona duńska, norweska i szwedzka. W królewskiej walucie zapłacimy również na Islandii (korona islandzka) i w Czechach (korona czeska). Historycznie korona występowała też w odmianie węgierskiej, austro-węgierskiej, czechosłowackiej, słowackiej i estońskiej.

W krajach arabskich (choć nie tylko) popularne są natomiast dinary. Obecnie w obiegu funkcjonują między innymi dinary algierskie, bahrajskie, irackie, jordańskie, kuwejckie, libijskie, serbskie, tunezyjskie oraz macedońskie. Iran korzysta ponadto z dinarów w określaniu 1/100 jednostki podstawowej, którą jest rial.